Pamela Colman Smith - działaczka na rzecz wyzwolenia kobiet, która zrewolucjonizowała Tarota

Kim była Pamela Colman Smith? Waite-Smith Tarot

Pamela Colman Smith to brytyjska artystka, pisarka i mistyczka z XX wieku. Jest najbardziej znana z zaprojektowania kultowych kart Tarota Ridera-Waite'a, we współpracy ze znanym Edward Waite. Autorzy talii Tarota Ridera stworzyli talię inspirowaną secesją z obrazami mitycznych archetypów na świetlistych, monochromatycznych tłach. Wydana w 1909 roku talia obecnie jest uważana za standardowy zestaw Pameli Colman i Edwarda Waite z ponad 100 milionami egzemplarzy na całym świecie oraz wieloma reprodukcjami oryginalnego dzieła. Oryginalne grafiki Smith stały się synonimem samego Tarota. W dzisiejszych czasach każdy z kolekcjonerów Tarota posiada talię Tarota Smith.

Pomimo, że grafiki kart Tarota stworzyła angielska malarka, to nie była uznawana za autorkę RWS Tarot przez ponad sto lat. Dopiero dzięki jej ikonicznemu podpisowi przedstawiającego węża nadano Smith oficjalnie prawa autorskie. Pamela podróżowała również po całym świecie, poznając takie osoby, jak pisarz Draculi - Bram Stoker, poeta William Butler Yeats i aktorka Ellen Terry, dla której projektowała scenografię. Zilustrowała również ponad dwadzieścia książek, a także prowadziła Green Sheaf Press - małą gazetę, która skupiała się na kobietach tworzących literaturę, czy innego rodzaju publikacje.

Jak wyglądały wczesne lata Pameli Colman Smith?

Współautorka Tarota Ridera-Waite'a urodziła się w Londynie, ale dzieciństwo spędziła wraz z rodzicami w Manchesterze i na Jamajce. Jako nastolatka uczęszczała do szkoły artystycznej w Nowym Jorku. Niestety po śmierci matki zrezygnowała ze studiów i dołączyła do teatralnej grupy. Była aktywna w ruchu na rzecz praw wyborczych kobiet. Smith szybko stała się rozpoznawalna ze swoją nie-tarotową sztuką jako ilustratorka książek i malarka. Nie tylko współpracowała z innymi twórcami, ale także sama tworzyła ilustracje do swoich książek, w tym do jej zbioru jamajskich opowieści ludowych zatytułowanych "Annancy Stories". 

Angielska malarka nie posiadała nigdy męża ani dzieci. Z pewnością wolała kobiety, istnieją nawet spekulacje o jej romansach ze swoją koleżanką Norą Lake, a także bliską przyjaciółką - aktorką Edith Craig. Smith obracała się w okolicach świata sztuki i obcowała z kreatywnymi ludźmi, którzy bardzo cenili sobie jej sztukę. W 1907 roku fotograf sztuki - Alfred Stieglitz zaproponował Smith wystawę jej obrazów w swojej galerii. 

Była ona pierwszą malarką, która miała tam wystawę. Od początku ilustratorka książek dla dzieci koncentrowała się na duchowości, mistycyzmie i ezoteryce. Jednak dużą rolę w jej życiu odegrała współpraca z William'em Butler'em Yeats'em. Zapoznał on ją ze swoimi przyjaciółmi z Hermetycznego Zakonu Złotego Brzasku (The Hermetic Order), inaczej The Golden Dawn - tajnego stowarzyszenia zajmującego się okultyzmem, metafizyką, a także zjawiskami paranormalnymi. Tam właśnie poznała twórczość Arthura Edwarda Waita, który w 1909 roku zlecił jej zilustrowanie kart do Waite Tarot, którą planował stworzyć.

Rider Waite Tarot, RWS Tarot

Arthur Edward Waite chciał stworzyć talię, w której każda karta posiada ilustrację. Było to coś zupełnie nowego, ponieważ obrazy występowały tylko na Wielkich Arkanach. Jedynym wyjątkiem była talia Sola Busca zamówiona przez bogatą, mediolańską rodzinę w latach dziewięćdziesiątych XIV wieku. Waite zasugerował Smith zainspirowanie się tą talią, co spowodowało, że występują pewne podobieństwa między tymi taliami.

Pamela była pierwszą artystką, która użyła postaci jako reprezentacyjnych obrazów. Grupę pucharów, monet, mieczy czy różdżek zastąpiła ludzkimi postaciami tworząc tym samym zupełnie nową jakość Tarota, przepełnioną bogatą, okultystyczną symboliką. Do tworzenia swoich ilustracji używała preferowanego przez nią gwaszu - farby wodnej z domieszką kredy lub bieli, nadającej jej właściwości kryjące oraz gumy arabskiej, która stanowi spoiwo.

Rider Waite Tarot ma charakter mityczny, począwszy od podniosłej królewskości do psotnej przyjemności. Na kartach dodatkowo występuje podpis Pameli Colman Smith, nadając im jeszcze głębszego wyrazu. Warto dodać, że szczegółowość to coś, czym można określić ilustracje Smith. Posiadała bardzo rzadkie opanowanie ikonografii i zdolność jej dogłębnej interpretacji. W ten sposób powstał Rider Waite za pomocą Pameli Colman Smith, która została sprzedana po raz pierwszy za sześć szylingów. Szybko zyskała popularność, a jej uznanie i sława zapisała się aż do dzisiaj na kartach historii, dzięki czemu powstało wiele reprodukcji oryginalnej talii, m.in Radiant Wise Spirit Tarot, Universal Waite Tarot, Waite Centennial Tarot, The Occult Tarot lub The Pictorial Key.

Tarot Pamela Colman Smith

Pamela Colman Smith dwa lata po ukończeniu współpracy z Waite'm, która zaowocowała nową talią Tarota przeszła na katolicyzm. Kilkanaście lat później po otrzymaniu pieniędzy ze spadku, otworzyła dom dla księży w Kornwalii, w Anglii. Pomimo tego, iż nadal tworzyła ilustracje, między innymi na potrzeby działań wojennych podczas II wojny światowej, Smith nie zarabiała zbyt dużo. Nigdy też nie otrzymała wynagrodzenia za swoje ikonografie do kart Tarota. Jej prace były popularne, jednak nie osiągnęła ona masowego sukcesu komercyjnego. Niestety zmarła w Kornwalii w ubóstwie, a jej rzeczy osobiste w tym dzieła sztuki sprzedano na aukcjach, aby pokryć długi Smith.

Waite–Smith Tarot, a zaangażowanie w ruch wyzwolenia kobiet

Pamela Colman Smith była bardzo zaangażowana w działalność ruchu sufrażowego kobiet w Anglii. Była ona aktywną członkinią Suffrage Atelier. Stworzyła mnóstwo pocztówek i plakatów popierających prawa kobiet. Przynajmniej raz została uwięziona za działalność na rzecz praw wyborczych kobiet, głównie chodziło o kobiety z klasy robotniczej. Zaprojektowana przez nią talia Tarota również stanowi pewne odwołanie do praw kobiet. Jaskrawe kolory kart symbolizują barwne stroje kobiet, zakładane podczas procesji wyborczych. Także postacie, które występują na kartach są zarysowane czarnym konturem - jest to nawiązanie do plakatów, które stworzyła Smith we współpracy z Suffrage Atelier. Obie prace - plakaty, jak i karty Tarota przedstawiają kobiety w tradycyjnych i nietradycyjnych rolach. Wiele ilustracji jej kart Tarota przedstawia androgyniczność.